DY ENDRA...NJE REALITET

Nuk  mjafton vetëm 8 Marsi që aktorët  burra dhe gra të një shoqërie , të  ulen së bashku, për të konturuar  realitetin e përbashkët, atë të komuniteteve të tyre, institucioneve të tyre, të  tè ardhmes së tyre.

Kronikë  e një dite si kjo ,mund të ishte ; analiza, dialogu, tryeza, festa, protesta, spote, tè dhëna,intervista,promovime...e rëndësishme është që ajo ,gruaja,  të ndjejë përgjëgjësinë  e saj, të ndjejë se  i ka kapërcyer  muret e gurta tashmè,por  ende  ato të qelqëta ...

Fenomeni ‘’ Glass -ceiling’’ (muret e qelqèta) ka prodhuar vetëm 19% gra parlamentare nè rrafshin global,duke privuar shumë të tjerë, burra dhe gra që mund të ishin aty për një vendimmarrje pro  jetës,progresit,sigurisë.

Vetëm 16 % e grave brenda territorit shqiptar janë  vendimmarëse nè tempullin e demokracisë ,por sa prej tyre janë aktore të vërteta në shoqërinë tonë që bashkë më progresin,prodhon edhe regresin, bashkë me ëndrat ,prodhon edhe zhgënjimet, bashkë me objektivat,prodhon edhe barrierat...

Vetèm  4%  e grave nè qarkun e Dibrès janè pèrfaqsuese nè kèshillat bashkiakè dhe ato komunalè.

Në  ditë - marsi kur jeta ripërtërihet me gjithë ngjyrat e saj, do të kisha dashur  qè kèto dy pikèpyetje ti ndaja me ju :

1.Pse  humbi  aftësia e gruas për të advokuar, kur dihet se ky është një avantazh njerëzor?

2.A ju krijua asaj,gruas, mjedisi për të thënë mendimin e vet?

Argumenti  im nis me njè  dyshimin  qè mund tè jetè i  gjithkujt. Nuk  e di nè e ka pasur gruaja ndonjèherè mundèsinè pèr tè advokuar?! Po ti   referohemi  rasteve nga shoqèria civile,nuk mungojnè shembujt pozitivè,advokim pèr tè drejtat e fèmijève, pèr mjedisin,,,etj . Krejt ndryshe  shfaqet situata brenda subjekteve  politike, atje ku  forca e kryetarève dominon mbi tè drejtat e anètarèsinè .  Avantazhet e politikès duket se  janè avantazhe qè i gèzon vetèm njèra gjini,pavarèsisht  kushtèzimeve  statutore (25 -30%) dhe ligjore.

Tentenca e njè protagonizmi femèror ka gjithnjè pamundèsinè  e mbèshtetjes sè pjesès tjetèr , tè burrave ndèrkohè kur gratè kanè votuar sistematikisht  pèr ta, I kanè mbèshtetur  duke e pranuar deri nè nènshtrim pushtetin e burrave.

Përpjekja për të advokuar   jo rrallè herè shfaqet si  përpëlitje  për të advokuar,,, tentativè për të advokuar,,,pritje  për të advokuar,,,  ose nè rastin mè tè keq  ajo shndèrrohet nè monolog .  Arsyjet ;1. zèri i gruas tingèllon i mekèt,  dhe 2.mjedisi kulturor pèr shkak tè steriotipeve gjinore  nuk e dègjon,merr nè konsideratè  atè. Pèrveçse arsye ,kèto shkaktojnè edhe pasoja,njè prej tè cilave èshtè niveli i lartè i papunèsisè nè radhèt e grave.

Rreth 15,9 % e femrave  nè territorin shqiptar, janè tè papuna, shkaqet e papunèsisè  variojnè,por me siguri qè nè zonat  periferike tè Shqipèrisè,( nuk kam shifra), kjo pèrqindje èshtè mè e lartè pèr shkak tè  mungesès  sè  grave nè pozicione drejtuese, e cila sipas studimeve konsiderohet si njè mènyrè qè e zbut papunèsinè nè rradhèt e kèsaj gjinie.

Ndèrsa analizon faktorët globalë qè ndikojnë në aktivitetin e Gruas në vendimmarrje si njè gèrvishtje e ‘’Glass-Ceiling’’,akt ky  qè   lind  diskriminimin pèr shkak tè gjinisè,  vihen re paralelelizma dhe ngjashmèri me realitetin  shqiptar ,por nè rastin shqiptar  ky lloj diskriminimi  shfaqet egèrsisht  dhe jo vetèm gjinor apo verbal ,por edhe ekonomik.  Nivelet e  papunèsisè  rreth 15,9 % gra  tè papuna ,nderkohè qè  12,2 %  burra,tregojnè  se edhe ky fenomen prek mè shumè gratè.Gjithashtu edhe treguesit e punèsimit  janè nè disfavor tè grave  64,3 %  meshkuj tè punèsuar, 43,6 % femra tè punèsuara. (Tè dhènat janè tè vitit 2009).Shkaqet  e mungesès sè balancave janè shumè ; nènverèsimi i kritereve nè punèsim, indiferenca e autoriteteve lokale ndaj ruajtjes sè balancave gjinore,pèrqèndrimi i fuqisè nè kryetar partish, shpèrdorimi i kèsaj fuqie,  vatra tè nxehta diskutimi  kèto, por me siguri edhe  monologu.

Përgjigja 2.A ju krijua gruas mjedisi për të thënë mëndimin e vet?

 E rëndësishme është  të sqarohet se çfarë nënkuptojmë me termin : MJEDIS?

 Bëhet fjalë për mjedisin apo kontekstin  politik,kulturor,ekonomik,teknologjik dhe infrastrukturor.Faktorët e këtij mjedisi, janë sa brenda ,aq edhe jasht gruas si institucion.Ka ardhur koha ta quajmë kështu përderisa ajo vepron  jo  vetëm si individ,por edhe si përgjegjëse për familjen e saj ,fèmijèt, rrethin e gjèrè shoqèror dhe miqèsor.

  Njè analizè tè detajuar tè tè gjitha mjediseve ku pèrqèndrohet  jeta e pèrditèshme, sigurishtqè do ta shpjegonte deri diku  mundèsinè apo pamundèsinè  qè tè jep mjedisi. Cfarë do ti ndodhte asaj qelize të shoqërisë (FAMILJES) ku  JETA merr frymë kur njeri ose  tè dy prindèrit nuk janè nè marrdhènie pune?  Pèr fat tè keq kjo èshtè situata qè takojmè mè shpesh nè realitetin tonè tè pèrbashkèt.

Fjala diskriminohet?,,,èshtè  e  konsumuar  tashmë.

Dhunohet?!...   Shoqëria shqiptare , prodhon  dhunë çdo ditë,aq sa  duket se është imunizuar  tashmë.

Reflektimi rreth një fenomeni tè tillë  është detyrim i mjedisit që e ka prodhuar,megjithëse jo vetëm i tij.Por ai (mjedisi shoqëror) hesht. Hesht sepse nuk di,hesht sepse ka frike, hesht sepse edhe HESHTJA flet...

Flet me shifra: 4.7 %  gra këshilltare në Qarkun Dibër .

                           Asnjë  grua drejtuese institucioni(Peshkopi)

Po kur edhe shifrat nuk flasin????????

 Atèherè vèshtrimi  duhet hedhur nè   mjedisin  politik, duke pasur edhe bindjen   se zanafilla e problemit  është gjthnjë çelësi i zgjidhjes sè tij .Ky mjedis politik  sa i çuditshëm ,aq edhe misteroz qè hesht kur duhet të flasë dhe flet kur duhet të heshtë, për një Grua –Institucion , shndërrohet në barrierë të vështirë, herë- herë  edhe apsurde . Ligji  për Barazinë Gjinore  ,kuota siç njihet ndryshe, ka shkaktuar jo pak efekte qè janë rast studimor më vete.  ( 4 % gra këshilltare  për qarkun Dibër, vetëm Partia Demokratike  1,84 % gra këshilltare),Kuota  është veçse një hap i përkohshëm  që jo  të gjitha vendet e botës e kanë zgjedhur, duket  se  ka nevojè pèr tu rishikuar  nèse èshtè vèrtet e nevojshme nè terrenin shqiptar.

A  arriti  kouta ta bèjè  ligjin pèr Barazinè Gjinore  tè respektueshèm  nè tè gjitha institucionet publike?  A solli kuota  mè  shumè  gra,apo  mè shumè vèmèndje ndaj grave?  A èshtè  pèrmirèsuar  problematika e gruas  nè kèto vite tè implementimit tè  ligjit  pèr barazinè gjinore?  A advokuan ndonjèherè grate pèr grate nè mjediset e tyre politike  pèr njèra-tjetrèn  apo pèr ndonjè problem qè lidhet drejtpèrdrejt me ta?   

Janè  pyetje  ‘’buqetè 8 marsi’’ pèr  mjedisin poltik ku shpesh here  kuota  ka shkaktuar edhe armiqesi, hakmarrje. Tè reagosh   në mjedisin politik,,,nuk ka qènè njè sfidè e lehtè . Reagimi im ka qënë një sinjal i largët pas shumë viteve angazhim,kontribut, veprimtari konkrete nè vendin e duhur, nè kohèn e duhur nè mènyrèn  e duhur. Tè ngresh  zërin ; jo me egërsinë e një burri,por me logjikën e një gruaje që shkollimi,edukata familjare dhe modestia nuk i kanë munguar asnjëherë.  Pa u bèrè kurrè  objekt,por as edhe viktimë   sepse  kèshtu   mund  tè humbet  filli  i asaj logjike që  tè bèn  të advokosh  për te tjera gra, fèmijè ,tè drejta  apo  ëndra të të njejtit realitet.  A ka viktima dhe objekte tè tilla nè qytete tona.  Ku i dihet?! Pa opinion publik, demokracia nuk jeton mè.Por as ligji nuk ka mè asnjè vlerè pèr sa kohè ai trajtohet si plaçka qè vishet,zhvishet, ngushtohet, pritet, flaket.

Edhe nèse humbet  zërin, kujdes logjikën,mund të humbèsh forcën ,por kurrë  dëshirën. Realitetet  tona ndonjèherè janè kokèforta,i  bèjnè rezistencè logjikès, mè shumè sesa interesave tè momentit...

Duket se   mjedisi shoqèror reflekton atè politik,sidomos nè shoqèri tè vogla, tranzite,ku vlerat  dhe kulturat qarkullojnè njèsoj  si partitè nè sisteme politike tè pakonsoliduara.

Në ditë si këto, do ti kujtoj pafundèsisht  vetes, edhe të tjerëve  se shoqëria progreson,kur progresojnë  të gjithë anëtarët e saj, burra dhe gra.

Shoqëria progreson kur nuk ka shtypje dhe diskriminim sepse vetëm kështu çdo anëtar i saj, kupton se çfarë të drejtash ka, çfarë përgjegjësish?

Njè shoqèri e tillè,nuk ka nevojè pèr kuota.E çfarè vlere ka kuota kur gratè e kuotuara  dhunohen???

  Nè njè ditè si kjo  dua  ti kujtoj vetes dhe tè tjerève   se profesionalizmi , nuk ka gjini, dhe shoqëria është ajo që e ndjen më mirë se kushdo atë ,perfeksionohet nèpèrmjet tij .Nëse shoqëria vuan komlekse dhe rrugèt   për  të shpëtuar prej kompleksitetit janë   tre: nènshtrimi, ikja , edukimi, unè gjithmonë kam zgjedhur të tretën .Kompleksiteti kurohet përmës  proçesit  të edukimit.E kam zgjedhur dhe e rekomandoj si një formulè jo vetëm për gruan,por edhe për burrin. Shoqëritë e mirëedukuara nuk  dhunojnë  askënd për shkak të gjinisë.

Meqè èshte 8 mars kam edhe njè ‘’buqetè tjetèr’’!  Mendimesh  ,sigurisht!

Trokitje në mjedisin politik,,, informim mjedisit politik,,,thirrje mjedisit politik,,, sensibilizim mjedisit politik,,, ftesë mjedisit politik,,edukim mjedisit politik;  Gruaja- Institucion është aktor po aq sa edhe një burrë, nëse ia krijon mundësinë që fjala dhe mendimi i saj të thuhet, të dëgjohet,të pranohet.

Trokitje në mjedisin  shoqëror… Jo vetèm nè raste fushatash elektorale,por periodikisht pèrmes,informimit, delegimit, edukimit,sensibilizimit me qèllim  Instalimin e njè ‘’opinioni  publik’’ tè shèndetshèm, qè konsiderohet si mates i nivelit tè demokracive.

Thirrje mjedisit kulturor ; civilizimi fillon në familjet tona,  nèpèr rrugët ku ecim çdo ditë, shkollat ku edukohemi, ku edhe atje protagonistë janë të dyja gjinitë. Kulturë quhet edhe ajo politike…Monet jo mè kot citonte se ;nèse do ta ribashkonte  edhe njè herè Evropèn, do t’ia niste nga KULTURA. Kjo vlen edhe pèr qytetet tona.

Evolucioni  teknologjik, nuk njeh gjini, shërbimet e tij janë njëlloj të aksesueshme si për gruan edhe për burrin që i zotërojnë këto aftësi.Kostoja e shërbimeve ju mundëson atyre që të jenë aktive në funksion të ëndrës së tyre, Familjes së shëndetëshme.

Përmirësimi i vazhdueshëm infrastrukturor lehtëson mundësitë për çdo pjesëtar të shoqërisë  drejt dy ëndrave tè njè realiteti : QYTETE  më tè mira,por jo vetèm me burra,as  vetèm me gra,por  me tè gjithè bashkè ,pa lènè nè hije apo mjergull kontributet  E VERTETA dhe tè bazuara nè vlera dhe parime.

  Meqè èshtè 8 Mars  kam edhe njè ‘’Buqetè’’ tjetèr Falenderimesh:

Falenderim  rrjetit tè grave ‘’Barazi nè Vendimmarrje’’ i cili prej nga tetori 2009 ka qènè prezent nè Dibèr me veprimtari pèr shèndetin e gruas,trajnimeve tè grave nè politikè,sensibilizim mbi ligjin pèr Barazinè Gjinore, Pyetèsorè mbi çèshtje lokale,tryeza me gra kandidate pèr kèshilltare lokale…

Faleminderit  grave dibrane dhe familjeve tè tyre, qè kurrè nuk u ndalèn ,sa here qè ju kèrkoje

bashkèpunim, sa here qè i doje nè krah, sa here qè u duhej tè rreshtoheshin  nèpèr mitingje elektorale. Atyre…tè gjithè ju kemi  njè borxh tè madh: Njè Dibèr mè tè mire!